Upadłość Getin Noble Banku wywołała falę niepokoju wśród kredytobiorców frankowych, którzy obawiają się o swoją sytuację prawną i możliwości dochodzenia roszczeń. Wielu z nich zastanawia się, czy bankructwo banku przekreśla ich szanse na uzyskanie sprawiedliwości w sądzie. Wbrew powszechnym obawom, upadłość banku nie oznacza końca możliwości dochodzenia praw przez frankowiczów. W tym artykule szczegółowo analizujemy sytuację kredytobiorców frankowych Getin Noble Banku po ogłoszeniu upadłości instytucji i przedstawiamy konkretne scenariusze działań, które mogą podjąć.
Upadłość Getin Noble Banku – co się właściwie stało?
We wrześniu 2022 roku Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) poddał Getin Noble Bank przymusowej restrukturyzacji z powodu jego długotrwałych problemów finansowych. Warto podkreślić, że nie była to klasyczna upadłość w rozumieniu prawa upadłościowego, lecz kontrolowany proces restrukturyzacji, podczas którego zdrowa część banku została przejęta przez Bank BFG S.A., który następnie przekształcono w VeloBank.
W praktyce proces ten oznaczał podział aktywów i zobowiązań Getin Noble Banku. Kredyty frankowe, wraz z innymi zobowiązaniami, zostały przeniesione do nowego podmiotu. Ten element restrukturyzacji ma fundamentalne znaczenie dla frankowiczów, ponieważ jednoznacznie określa, kto obecnie jest stroną ich umów kredytowych.
Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku była największą tego typu operacją w historii polskiego sektora bankowego, obejmującą aktywa o wartości ponad 40 miliardów złotych.
Sytuacja prawna frankowiczów po upadłości banku
Przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Banku nie zamyka drogi do dochodzenia roszczeń przez frankowiczów. Zgodnie z przepisami prawa bankowego oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, podmiot przejmujący automatycznie wstępuje w prawa i obowiązki restrukturyzowanego banku. VeloBank stał się zatem prawnym następcą Getin Noble Banku i przejął wszystkie zobowiązania wobec kredytobiorców, w tym odpowiedzialność za potencjalnie nieważne umowy kredytowe.
W praktyce frankowicze mogą nadal:
- Kontynuować już rozpoczęte postępowania sądowe przeciwko nowemu podmiotowi
- Składać nowe pozwy o ustalenie nieważności umowy kredytowej
- Dochodzić zwrotu nienależnie pobranych rat i opłat
- Żądać odszkodowania za stosowanie niedozwolonych klauzul umownych
Kluczową zasadą jest tu sukcesja uniwersalna – VeloBank jako następca prawny przejął nie tylko aktywa, ale również wszystkie zobowiązania poprzednika, łącznie z odpowiedzialnością za nieprawidłowo skonstruowane umowy kredytowe.
Wpływ upadłości na toczące się sprawy sądowe
Kredytobiorcy, którzy rozpoczęli postępowania sądowe przed restrukturyzacją Getin Noble Banku, doświadczyli pewnych komplikacji proceduralnych. W wielu przypadkach konieczne było formalne wskazanie VeloBanku jako nowej strony pozwanej, co niejednokrotnie wydłużyło postępowanie. Sądy musiały ustalić następstwo prawne i odpowiednio zaktualizować dokumentację procesową.
Te zmiany miały jednak wyłącznie charakter formalny i nie wpłynęły na istotę spraw. Wszystkie argumenty prawne dotyczące nieważności umów kredytowych czy niedozwolonych klauzul zachowują swoją aktualność niezależnie od zmiany podmiotu będącego stroną umowy. Co istotne, korzystna dla kredytobiorców linia orzecznicza sądów w sprawach frankowych pozostała niezmieniona po restrukturyzacji Getin Noble Banku.
VeloBank jako następca prawny odpowiada za zobowiązania wynikające z potencjalnie nieważnych umów kredytowych dokładnie w takim samym zakresie, jak odpowiadałby Getin Noble Bank. Frankowicze nie doświadczają więc pogorszenia swojej sytuacji prawnej w związku z przeprowadzoną przymusową restrukturyzacją.
Strategie działania dla frankowiczów Getin Noble Banku
Kredytobiorcy frankowi byłego Getin Noble Banku mają obecnie kilka możliwych ścieżek postępowania. Wybór optymalnej strategii zależy od indywidualnej sytuacji – treści umowy kredytowej, etapu spłaty kredytu oraz osobistych preferencji dotyczących dalszego postępowania.
Dochodzenie nieważności umowy kredytowej
Najbardziej korzystnym rozwiązaniem dla większości frankowiczów jest żądanie stwierdzenia nieważności całej umowy kredytowej. Jeśli sąd uzna, że umowa zawiera niedozwolone klauzule (abuzywne), których nie można wyłączyć bez zmiany charakteru umowy, cała umowa zostanie uznana za nieważną od samego początku. Skutkuje to wzajemnym zwrotem świadczeń – bank musi zwrócić wszystkie wpłacone przez kredytobiorcę raty, a kredytobiorca zwraca bankowi wyłącznie kapitał kredytu (bez odsetek i innych opłat).
Ta strategia jest szczególnie opłacalna dla osób, które spłaciły już znaczną część kredytu lub gdy kurs franka szwajcarskiego znacząco wzrósł w stosunku do momentu zaciągnięcia zobowiązania.
Odfrankowienie umowy
Alternatywnym rozwiązaniem jest tzw. odfrankowienie umowy. Polega ono na pozostawieniu umowy w mocy, ale z wyłączeniem niedozwolonych klauzul dotyczących przeliczania walutowego. W praktyce oznacza to przekształcenie kredytu frankowego w kredyt złotówkowy z zachowaniem korzystnego oprocentowania według stawki LIBOR (obecnie SARON) lub podobnej.
Ta opcja może być atrakcyjna dla kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt stosunkowo niedawno i spłacili dotychczas niewielką część zobowiązania. W takich przypadkach korzyści finansowe z nieważności umowy mogą być mniejsze niż przy odfrankowaniu.
Według danych Związku Banków Polskich, na koniec 2022 roku w Polsce pozostawało aktywnych około 410 tysięcy umów kredytów frankowych, z czego znaczna część to umowy zawarte z Getin Noble Bankiem.
Praktyczne aspekty dochodzenia roszczeń
Niezależnie od wybranej strategii, frankowicze Getin Noble Banku powinni zwrócić uwagę na kilka praktycznych kwestii związanych z dochodzeniem swoich praw:
Dokumentacja – fundamentalne znaczenie ma zgromadzenie kompletnej dokumentacji kredytowej, obejmującej umowę główną, wszystkie aneksy, harmonogramy spłat, potwierdzenia dokonanych wpłat oraz korespondencję z bankiem. Te dokumenty stanowią podstawę analizy prawnej i są niezbędne do skutecznego dochodzenia roszczeń w sądzie.
Przedawnienie – roszczenia związane z nieważnością umowy kredytowej podlegają przedawnieniu. Zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego, termin przedawnienia dla roszczeń o zwrot nienależnie pobranych rat wynosi 10 lat. Warto jednak pamiętać, że bieg przedawnienia może rozpoczynać się w różnych momentach, zależnie od przyjętej interpretacji prawnej i indywidualnych okoliczności sprawy.
Koszty postępowania – prowadzenie sprawy sądowej wiąże się z określonymi wydatkami, takimi jak opłata sądowa, koszty zastępstwa procesowego oraz ewentualne koszty opinii biegłych. Należy uwzględnić te wydatki w kalkulacji potencjalnych korzyści z wygranej sprawy, choć w przypadku wygranej większość kosztów zostanie zwrócona przez bank.
Perspektywy na przyszłość dla frankowiczów
Sytuacja prawna frankowiczów Getin Noble Banku, mimo przymusowej restrukturyzacji, pozostaje stabilna i obiecująca. Linia orzecznicza sądów polskich, wzmocniona korzystnymi wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jest zdecydowanie przychylna kredytobiorcom. Zdecydowana większość spraw kończy się uznaniem nieważności umowy lub jej odfrankowaniem, co przynosi frankowiczom znaczne korzyści finansowe.
Należy jednak pamiętać, że każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, a wynik zależy od konkretnych zapisów umowy oraz okoliczności jej zawarcia. Niektóre umowy mogą zawierać mniej abuzywnych klauzul lub być lepiej skonstruowane z prawnego punktu widzenia, co może wpływać na szanse powodzenia w sądzie.
Warto również śledzić prace nad systemowym rozwiązaniem problemu kredytów frankowych, które mogą w przyszłości wprowadzić nowe mechanizmy rozwiązywania sporów, takie jak masowe ugody czy dedykowane procedury mediacyjne. Frankowicze powinni na bieżąco monitorować zmiany prawne w tym zakresie, aby móc podejmować świadome decyzje dotyczące swoich kredytów.
Upadłość Getin Noble Banku, choć początkowo wywołała zrozumiały niepokój wśród kredytobiorców, nie przekreśliła ich szans na uzyskanie korzystnych rozstrzygnięć sądowych. Frankowicze nadal mogą skutecznie dochodzić swoich praw, a zmiana podmiotu będącego stroną umowy ma charakter głównie formalny i nie wpływa negatywnie na ich sytuację prawną. Kluczowe znaczenie ma indywidualna analiza umowy, wybór odpowiedniej strategii działania oraz konsekwentne dochodzenie swoich roszczeń w oparciu o aktualną, korzystną linię orzeczniczą sądów.